فاطمه شعبانی : همه ما زمانی که بچه بودیم و برای گردش و تفریح به دشت و صحرا می رفتیم با دیدن پروانه ها ذوق می­کردیم و پروانه ها ما را به دنبال خودشان تا میان مزارع می­کشاندند. سالها بود پروانه ها هم مثل سارها و گنجشکها از شهرما قهر کرده بودند و سری به مردمان پایتخت نمی­زدند. مدتی است که کسانی که به بوستانها سرمی­زنند از حضور چشمگیر پروانه های رنگین بال ابتدا ذوق می­کنند و بعد متعجب می­شوند. پروانه هایی که دسته به دسته از درختی به درخت دیگر می پرند. بعد از حمله ملخها به شهرهای جنوبی مردم نگران شدند که نکند پروانه هایی که اینهمه دوستشان داریم، بلای جان مزارعمان بشوند. مهندس «علیرضا نادری» حشره شناس و پژوهشگردر زمینه تنوع زیستی پروانه های ایران، معتقد است« این پروانه ها برای کشاورزی مشکل خاصی پیش نمی­آورند و فرصت پیدا نمی­کنند آسیبی به مزارع کشاورزی برسانند.»

این پروانه ها از کجا سروکله شان پیدا شد و از کجا آمده اند؟

ترجمه فارسی ­اسم این پروانه می­شود: بانوی رنگ آمیزی شده . این پروانه ها در حقیقت از جایی نیامده اند و پروانه بومی کشور خودمان هستند و به خاطر مسائل اکولوژیکی از جمله زمستانهای معتدل و بارش های فراوان و وفور گیاه افزایش جمعیت پیدا کرده اند.

چرا یکباره امسال این اتفاق افتاد و سالهای قبل خبری از پروانه ها نبود؟

برای اینکه زمستان معتدلی داشتیم و لارو این پروانه ها که قاعدتا باید زمستان از سرما بمیرند، زنده ماندند و به فصل بهار رسیدند و در فصل بهار هم بارش خوبی داشتیم و اینها همه دست به دست هم دادند تا شاهد این پدیده باشیم. معمولایک اتفاق اکولوژیک خاص و پیچیده است و چند سال یکبار این اتفاق می افتد و تقریبا در 30 سال گذشته 4-5 بار شاهد این قضیه بوده ایم. این موضوع منحصر به ایران نیست و از تمام خاورمیانه هم گزارش شده که امسال وفور پیدا کرده اند.

چرا در تهران و شهرستانهای اطراف تهران اینقدر زیاد شده است؟

دی ماه گذشته چابهار همین وضعیت را داشت اما کسی نیامد در موردش صحبت کند و من اسفند ماه در خوزستان، لرستان و بوشهر و هرمزگان همین وضعیت را مشاهده کردم. هرچی هوا رو به گرمی می رود استانهای شمالی­تر درگیر می­شوند.

این اتفاق خوبی است یا ممکن است عواقب بدی داشته باشد؟

نمی­توانیم بگوییم اتفاقی بدی است و نمی­توانیم بگوییم خوب است! بعضی­ها از منظر زیبایی می­گویند که این پروانه ها خیلی قشنگ هستند و آدم با دیدنشان حظ بصری می­برد و بعضی هم می­گویند چون هوای تهران تمیز است­ پروانه ها زیاد شده اند اما ازدیاد این پروانه ها اصلا ربطی به تمیزی هوا ندارد و مکانیسم تنفس پروانه با مکانیسم تنفس انسان کاملا متفاوت است. اما داستان ازدیاد پروانه ها مربوط به داستان گیاهان میزبانشان می­شود چون امسال گیاه میزبانشان فراوان شده این اتفاق افتاده است. لارو این پروانه ها به طور شانسی و استثنایی از حداقل 40 گونه گیاه و حتی از بعضی از درختان تغذیه می­کنند و لاروها همه چیز خوار هستند و از گیاهان مرتعی تغذیه می­کنند اما هنوز به زراعت حمله نکرده اند.

از شانس بد مردم ایران تبدیل به آفت نشود؟!

خیالتان راحت باشد تبدیل به آفت نمی­شوند. چون غالبا یک تا دو نسل تولیدمثل می­کنند و نسل دوم معمولا یکی دوماه دیگر ظاهر می­شود و بالغش هم نهایت یکی دوماه زندگی می­کند و زمانی که آب و هوا تغییر پیدا کند خود به خود تعدادشان کاهش پیدا می­کند.

پس امکان اینکه تبدیل به افت بشوند خیلی کم است؟

امیدواریم این اتفاق نیفتد تا الان گزارش خاصی نداشتیم البته طبیعتا چون لاروها پلی فاژهستند گاهی از گیاهان دیگر به جز گیاهان مرتعی حتی گیاهان تزئینی هم تغذیه می­کنند اما محدود هستند و کنترل می شوند و اصلا نیازی به سمپاشی نیست. آب و هوا خودش کنترل می­کند چون ایران کشور خشکی است و بعد از این فصل تابستان می­رسد و بارندگی زیاد و در نتیجه گیاه هم نخواهیم داشت و لاروها به پروانگی نمی­رسند و اگر برسند که همه جا را پروانه برمی­دارد!!

اما کشاورزها به نوعی نگران هستند....

حق هم دارند، بنده خداها اینقدر مشکلات داشتند که دوست ندارند مشکلی به مشکلاتشان افزوده شود اما برای کشاورزی مشکل خاصی پیش نمی­آید و این پروانه ها فرصت پیدا نمی­کنند آسیبی به مزارع کشاورزی برسانند.

آیا تدبیری اندیشیده شده است که تبدیل به آفت نشوند؟

در دنیا هیچ تدبیری برای چنین گونه هایی نداریم! مگر اینکه بخواهند سم بزنند که غالبا سازمان محیط زیست مخالفت می­کند. فعلا هیچ راه پیشگیری ندارد چون این پروانه اصولا سراغ محصولات کشاورزی خصوصا مزارعی که اطراف تهران است نمی روند.

شما پروانه شناس هستید مردم شما را که می­بینند برخوردشان چگونه است ابراز نگرانی یا ذوق می­کنند؟

اکثر مردم ذوق دارند، دوستان برای من مرتب عکس وفیلم و مطلب می فرستند و از حضور پروانه ها خوشحال هستند مگر تعدادی که لاروها را دیده بودند و می­ترسیدند وارد مزرعه شود و باید سم بزنند.

پروانه ها مثل سفید بالکها برای انسان مضر نیستند؟

پروانه ها که به هیچ وجه مضر نیستند و سفید بالکها هم اگر وارد سیستم تنفسی انسان نمی­شدند و چشم را آزار نمی دادند مضر نبودند، فقط چون ریز بودند و وارد چشم و دهان می­شدند وجودشان آزار دهنده بود اما پروانه ها زیبا هستند و مردم دوست دارند اگر ده برابر این هم بشوند مشکل بهداشتی پیش نمی­آید و مردم نگران نباشند.

چرا مردم اینهمه از دیدن پروانه ها تعجب کردند؟

چون سالهاست در تهران پروانه نمی بینیم اگر هم می­بینیم به ندرت. دلیلش هم این است که شهرداری ها به جای نگه داشتن گیاهان بومی از گیاهان خارجی استفاده کرده اند و گیاه میزبان لارو پروانه ها را در تهران از بین بردند، در نتیجه نه تنها پروانه ها بلکه حشرات دیگر هم در کنارشان از بین می روند. گیاهان میزبان اینها گیاهان خودرو هستند که بعضی از دوستان اشتباهی علف هرز می­نامند. گیاهان خودرو هستند وجودشان برای مزارع و خصوصا حشرات شکارگر لازم است چون این حشرات در این علفهای خودرو ساکن هستند و زندگی می­کنند، خود پروانه ها هم از این علفها استفاده می­کنند و در تهران اجازه رشد این علفها را نمی­دهند و چیزی برای پروانه ها باقی نمانده است.

می­توانیم انتظار داشته باشیم که با افزایش تعداد پروانه ها، شاهد افزایش پرندگانی که از حشرات تغذیه می­کنند باشیم ؟

بله، سایر شکارگرها هم افزایش پیدا خواهند کرد. با آنکه گنجشکها دانه خوارهستتند اما دیده شده است که از پروانه ها برای جوجه هایشان تغذیه می­کنند. احتمال قوی شاهد افزایش جمعیت سارها خواهیم بود چون سارها حشره خوار هستند و غذای کافی برای جوجه هایشان فراهم می­شود و برایشان خیلی خوب است.

پس آمدن پروانه ها یک اتفاق مبارک است؟

به نظرم بد نیست، این یک موج است. طبیعت بالا پایین زیاد دارد. عمر انسان زیاد نیست و طبیعتا خیلی چیزها را ندیده ایم همین تهران که ما در آن زندگی بارها از پوشش جنگلی پوشیده شده و بارها به بیابان تبدیل شده است و این هم قسمتی از پروسه طبیعت است.